مدیریت آموزش موسسه حفاظتی و مراقبتی محافظین حریم سامان

راهنمايي افراد براي آموزش و پيشگيري از به وجود آمدن حريق

 

 

آتش چگونه به وجود می‌آيد :

1)هر گاه سه ظلع مثلث حريق در كنار يكديگر قرار بگيرند آتش به وجود مي آيد

.

مثلث حريق چيست :

2)هر گاه سه ضلع مواد سوختني – اكسيژن و گرما در كنار يكديگر قرار بگيرند.

 مثلث حريق به وجود مي آيد

آتش چگونه خاموش (اطفاء) می‌شود :

3)با گرفتن و قطع نمودن يك يا دو ضلع مثلث حريق آتش از بين ميرود.

3-1) در حريقهاي كوچك با خيس و نم دار كردن حوله و يا پتو ضلع اكسيژن مثلث را به روش خفه كردن قطع نماييم .

 
3-2) در حريقهاي جامد درون سوز به روش خنك كردن توسط آب ضلع گرماي مثلث حريق را قطع نماييم .

 
3-3)در حريقهاي گازي به روش قطع كردن و بستن شير گاز ضلع مواد سوختني مثلث حريق را قطع نماييم .

 

طبقه ‌بندی آتش

4) آتش سوزيها مي توانند طبق دسته بندي ذيل طبقه بندي شوند :

 

4-1)طبقه A : آتش سوزي ناشي از جامدات – اين گونه آتش سوزيها پس ازسوختن خاكستر آنها بر جاي مي ماند مثل چوب،كارتن ،پارچه و …

 
4-2) طبقه B : آتش سوزي ناشي از مايعات – اين گونه آتش سوزيها پس از سوختن هيچگونه خاكستري از آنها بر جاي نمي ماند . مثل بنزين ، نفت ، روغن و …

 
4-3)طبقه C : آتش سوزي ناشي ازگازها – مثل گاز مايع ، گاز شهري و…

 
4-4)طبقه D :آتش سوزي ناشي از فلزات مثل منيزيم،تيتانيوم،سديم و

 
4-5) طبقه E : آتش سوزي ناشي از الكتريسيته ( برق ) – مثل برق شهري ، برق صنعتي ، خازن و…

 

تعريف خاموش كننده (كپسول اطفاء حريق

5)خاموش كننده دستي به وسيله اي گفته مي شود كه براي مبارزه با آتش سوزي طراحي و ساخته شده است كه از 1 تا 12 كيلو يا ليتر ظرفيت مواد خاموش كن دارد و توسط يك نفر به راحتي قابل حمل و استفاده از آن مي باشد . ا نواع بزرگتر اين وسايل بر روي چرخ – ارابه يا خودرو قرار داده مي شود و يا بطور ثابت در اماكن نصب مي گردد .

كاربرد خاموش كننده (كپسول اطفاء حريق

6)از خاموش كننده ها با توجه به مواد اطفايي داخل آن مي توان در لحظات اوليه شروع آتش سوزي و همچنين براي حريقهاي كوچك و موضعي استفاده كرد و آتش را اطفاء نمود.

طبقه بندی خاموش كننده (كپسول اطفاء حريق

7) ا نواع خاموش كننده ها از نظر مواد اطفايي مي توا نند طبق دسته بندي ذيل گروه بندي شوند :

 

7-1)گروه A: خاموش كننده هاي محتوي آب، آب و كف

7-2)گروه A,B: خاموش كننده هاي محتوي پودر خشك شيميايي

7-3)گروه E: خاموش كننده هاي محتوي گاز كربنيك(CO2)

7-4)گروه A,B,C,D,E: خاموش كننده هاي محتوي هالوژنه

طرز استفاده از خاموش كننده‌ها

8)چگونه مي توان به طريقه صحيح از خاموش كننده جهت اطفاء حريق استفاده كرد :

8-1)خونسردي خود را در هر حال حفظ نماييد

8-2) در فضا هاي رو باز پشت به باد و در فضا هاي بسته جلوي درب ورود يا خروج بايستيد.

8-3) ضامن (پين )دستگيره حمل كپسولهاي تحت فشار و CO2 را از محل خود خارج نماييد.

8-4)سر پاشنده شلنگ كپسول را در دست گرفته و به طرف آتش نشا نه گيري نماييد .

 
8-5) بن آتش را هدف گرفته و بصورت جاروب كردن آتش را اطفاء نماييد .
8-6)ضامن كپسولهاي سيلندر داخل را از محل خود خارج نموده با وارد كردن ضربه به سوزن بالاي درب كپسول پاشنده شلنگ كپسول رامحكم در دست گرفته و با فشار به ا هرم سر شلنگ به سوي آتش نشا نه گيري نماييد .

 
8-7)در مورد كپسولهاي سيلندر بغل ا هرم پاشنده شلنگ كپسول را در دست گرفته و فلكه سيلندر بغل را به آرامي تا ا نتها باز نموده و با فشار به ا هرم سر شلنگ به سوي آتش نشا نه گيري نماييد .

8-8)كليه كپسولهاي موجود در بازار فعلي با توجه به مكا نيزم آنها به شكل استوا نه اي شكل ساخته شده و لولة تخليه يا مكنده آن در قسمت زيرين داخل كپسول تعبيه شده است لذا حتماً بايد كپسول بصورت سرپا و ايستاده استفاده گردد ، در غير اين صورت گاز يا عامل فشار آن تخليه شده و مواد اطفاء حريق از آن خارج نخوا هد شد .

 
8-9) كليه كپسولهاي پودروگاز ، آب و گاز و بعضي از كپسولهاي CO2 از 1 كيلويي تا 250 كيلويي در هر مرحله استفاده هر چند كم و كوچك براي بار دوم قابل استفاده نمي باشد و جهت شارژ مجدد بايد به نمايندگيهاي مجاز تحويل داده تا تجديد شارژ گردد .

8-10)كپسولهاي هالوژنه و بعضي كپسولهاي CO2 از اين قاعده مستثني مي باشد .

كاربرد خاموش كننده‌ها بر مبنای طبقه بندی آتش

حال كه با آموزشهاي لازم جهت پيشگيري از حريق ، مثلث حريق ، چگونگي از بين بردن مثلث حريق ، طبقه بندي آتش ، خاموش كننده هاي مختلف ، كاربرد خاموش كننده ها ، طبقه بندي خاموش كننده ها و طرز استفاده آنها آشنا شديم مي پردازيم به چگونگي استفاده خاموش كننده ها بر مبناي طبقه بندي آتش تا بتوا نيم به صورت 100% حريق را اطفاء نموده و بدون اتلاف وقت و نيرو باعث از بين رفتن مثلث حريق گرديم.

9) مناسب بودن يك خاموش كننده براي مبارزه با طبقه مشخصي از آتش سوزي به صورت ذيل طبقه بندي مي شود :

9-1)جهت اطفاء آتش سوزي طبقه A يعني جامدات از خاموش كننده محتوي آب و آب كف استفاده مي گردد .

 
9-2)جهت اطفاء آتش سوزي طبقه B يعني مايعات از خاموش كننده محتوي پودر خشك شيميايي كف و ماسه خشك استفاده مي گردد.

9-3)جهت اطفاء آتش سوزي طبقه C يعني گازها از خاموش كننده محتوي پودر خشك شيميايي استفاده مي گردد .

9-4) جهت اطفاء آتش سوزي طبقه D يعني فلزات از خاموش كننده محتوي پودر خشك مخصوص فلزكه از كيفيت بهتري برخوردار مي باشد مثل (T.E.F) استفاده مي شود .

9-5)جهت اطفاء آتش سوزي طبقه E يعني الكتريسيته ( برق ) از خاموش كننده محتوي گاز كربنيك (CO2) استفاده مي گردد.

9-6) در اين راستا خاموش كننده هاي محتوي هالوژنه نيز وجود دارد كه مي تواند بصورت 100% كليه طبقات حريق را اطفاء نمايد ، ولي به علت اينكه خاموش كننده هاي هالون در تخريب لايه ازن نقش بسزايي دارند ، محيط زيست جهاني اعلام كرده است كه بايد ساخت و استفاده از آنها در تمام د نيا ممنوع شود و توليد آن متوقف گردد ، در نتيجه استفاده از اين ماده خيلي محدود و يا بكلي منسوخ شود .

زمان تخليه خاموش كننده‌ها

10)معمولاً در هر كشوري با توجه به شرايط ، استا ندارد هايي تنظيم مي شود كه در آن شرايطي را كه وسيلة مورد نظر از لحاظ گوناگون بايد دارا باشد مورد توجه قرار مي دهند . استاندارد موجود دربارة خاموش كننده هاي دستي ايرا ني به شرح ذيل مي باشد :

10-1) زمان تخليه خاموش كننده با وزن 1 تا 6 كيلوگرم زما ني بين 8 تا 10ثا نيه مورد نياز است كه طول پرتاب مواد 4 الي 6 متر مي باشد .

 

10-2) زمان تخليه خاموش كننده با وزن ماده 6 تا 12 كيلو گرم زماني بين 10 تا 14 ثا نيه مورد نياز است كه طول پرتاب مواد 4 الي 6 متر مي باشد .

 
10-3)زمان تخليه خاموش كننده گاز كربنيك با وزن ماده 4 تا 6 كيلو گرم زما ني بين 17 تا 20 ثا نيه مورد نياز است كه طول پرتاب مواد 2 متر مي باشد .

 
10-4) زمان تخليه خاموش كننده آب و آب/كف با وزن 6 تا 10 ليتر زماني بين 30 تا 50 ثا نيه مورد نياز است كه طول پرتاب مواد 4 الي 6 متر مي باشد .

 
10-5)زمان تخليه خاموش كننده هالون با وزن 6 تا 10 ليتري زماني بين 10 تا 13 ثا نيه مورد نياز است كه طول پرتاب مواد 2 الي 3 متر مي باشد .

«« پس با توجه به توضيحات بالا نيازي به نزديك شدن به آتش بيش از متراژ ذكر شده نمي باشد. »

نگهداری و استفاده از دستگاه‌های خاموش كننده

11)مسا ئلي كه در نگهداري و استفاده از دستگاه هاي خاموش كننده بايد مورد توجه قرار گيرد به شرح ذيل است :

11-1)هيچ گاه براي مبارزه با يك حريق هر چند جزئي و كوچك باشد يك خاموش كننده را به محل حريق نبريد . هميشه به محض شروع آتش سوزي كمك بخوا هيد و حداقل 2 الي 3دستگاه كپسول اطفايي را در محل حاضر داشته باشيد ( با خود به محل ببريد ) لازم نيست تمام آنها را آماده بكار نماييد ، بلكه با يكي شروع به اطفاء نموده در صورتي كه موفق به اطفاء نشديد يا دستگاه به هر علتي عمل نكرد مي توا نيد از دستگاه ديگري استفاده كنيد و چون در محل آمده است جهت آوردن آن وقت هدر ندادايد ، يادتان باشد خاموش كننده هاي دستي فقط حكم مُسكن را دارد كه در ا بتداي حريق مي توا نيد آن را در نطفه خفه و يا از پيشروي آتش جلو گيري نموده و در اولين فرصت با آتش نشاني (125) تماس حاصل فرماييد .

 
11-2)در صورتي كه به هر علتي احتمال اطفاي حريق با يك خاموش كننده ممكن نشد دو تا سه نفر با هم و در يك زمان با دو يا سه خاموش كننده به حريق حمله كنيد .

 
11-3)قبلاً با طرز و كاربرد وسيله كاملاً آشنا شويد و در صورت امكان هر چند يك بار در يك حريق تمريني با آن كار كنيد .

 
11-4)خاموش كننده را در جايي نصب كنيد كه برداشتن آن آسان باشد و به محض ورود به محل اولين چيزي باشد كه توجه را جلب مي كند ، هر چند ظا هر خوبي نداشته باشد .

11-5)از قراردان خاموش كننده در معرض تا بش نور مستقيم خورشيد و محلهاي نمناك و بارا ني خودداري نماييد .

 
11-6)خاموش كننده ها را در محلهايي نصب و قرار دهيد كه از هر جا براي برداشتن يكي از آنها اقدام كنيد بيشتر از 30 متر فاصله با آن نداشته باشيد يعني براي دسترسي به يكي از آنها نياز به طي مسا فتي بيش از اين نباشد .

 
1-7)در حريقهاي فضاي بسته هيچ گاه اجازه ندهيد آتش بين شما و راه خروج قرار گيرد. بلكه شما بايد هميشه بين آتش و راه خروج قرار گيريد زيرا در صورت عدم موفقيت بايد سريع از محل خارج شويد .

 
11-8) هنگام استفاده از خاموش كننده احتياج نيست كاملاً به حريق نزديك شويد زيرا همان گونه كه قبلاً گفته شد قدرت پرتاب مواد آنها به استثناي انواع گاز كربنيك بين 4 الي 10 متر است كه از اين فاصله مي توان شروع و پيشروي كرد .

11-9) توجه داشته باشيد در حريق جامدات پودر خشك قادر نيست به داخل تلهاي اين گونه مواد نفوذ كند بلكه قادر است فقط شعله را بخواباند و پس از خوا بيدن شعله بايد با روشهاي ديگر از قبيل خنك كردن و جدا سازي اين مواد را كاملاً اطفاء نمود .

 
11-10)براي اطفاي حريق مايعات در ظروف نبايد پودر را به داخل مايع كوبيد زيرا فشار آن باعث به خارج پاشيدن مايع و گسترش حريق مي شود بلكه پودر را طوري به سطح مايع بپاشيد ك حالت خفگي و قطع شعله را انجام دهد .

11-11)در حريقهاي روي زمين ، خاموش كردن را از جلو شروع كرده و با به عقب راندن آتش پيشروي كنيد و آن را اطفاء نماييد .

11-12)در حريق جامدات با استفاده از آب مواد را كاملاً خيس و خنك كنيد .
11-13)حفظ خونسردي يكي از مهمترين عوامل و اركان موفقيت در امر اطفاي حريق و استفاده از وسايل اطفايي مي باشد .

11-14)كليه خاموش كننده ها را هر سه ماه يكبار بازديد و چكاب و هر يكسال يكبار جهت شارژ مجددو آزمايش آنها را تحويل شركتهاي شارژ كننده مجاز نماييد .

11-15) جهت حصول اطمينان از مقاومت بد نه هر دو سال يكبار آن را جهت تست هيدوراستاتيك بد نه تحويل شركتهاي شارژ كننده مجاز نماييد .

 
11-16)سعي كنيد هميشه از وسايل موجود استفاده نموده و با برنامه ريزي مناسب از حداقل امكانات حداكثر بهره را بگيريد .

اطلاعاتی در مورد انواع مواد اطفاء حريق

12)خاموش كننده هاي مولد كف :

كف مورد مصرف براي اطفاي حريق ، مايعي است كه در صورت پرتاب آن بر روي مواد در حال اشتعال به سرعت روي آتش را پوشانده و مانع برخاستن گاز قابل اشتعال از روي مواد مي گردد ، و با پوشا ندن سطح مادة در حال اشتعال از رسيدن اكسيژن هوا به آتش جلوگيري به عمل مي آورد . وزن مخصوص آن كمتر از وزن مخصوص مواد و مايعات قا بل اشتعال است لذادر سطح آن شناور گشته و پايين نمي رود .

 

 

13)خاموش كننده هاي پودري :

در گذشته نحوة استفاده از پودر شيميايي بدين ترتيب بود كه تعدادي قوطي يا ظروف به اشكال مختلف را از پودر پر مي كرد ند و در جا هاي مناسب قرار مي داد ند و به محض شروع آتش سوزي ا فراد مسئول درب قوطيها را باز كرده و پودر آن را بر روي آتش مي پاشيد ند كه در اغلب اين موارد اين تكنيك با ناكامي مواجه مي شد ولي با گذشت زمان براي پاشيدن پودر بر روي آتش دستگاه هاي خاموش كننده پودر طراحي و ساخته شد. پودر شيميايي و پودر خشك عبارتند از گرد بعضي از مواد شيميايي مانند كربناتها ، سولفات ها و فسفاتها كه جهت خاموش كردن حريقها به كار مي رود .

14)خاموش كننده هاي گاز كربنيك :

از سالها قبل گاز كربنيك (CO2) به عنوان يك گاز آتش نشا ني در دستگاه هاي ثابت اتوماتيك ، خاموش كننده هاي دستي و چرخدار مورد استفاده قرار گرفت و اكنون نيز مصرف فراوا ني دارد . گازCO2 غير قا بل احتراق ، بي بو ، خنثي ، خنك و غير سمي است و هادي الكتريسيه نمي باشد .

وزن آن سنگين تر از هواست ، لذا در صورت پرتاب روي حريق ، اكسيژن را خارج و خود جا نشين آن مي گردد . در حقيقت با تقليل درصد اكسيژن هواموجب اطفاي حريق مي شود. CO2 جامد يا يخ خشك در 100- درجه زير صفر به دست مي آيد كه در 79- درجه به سرعت از حالت جامدي بدون اينكه به حالت مايع درآيد به صورت بخار گاز در مي آيد .

15)خاموش كننده هاي هالوژنه :

مواد هالوژنه خاموش كننده هايي هستند كه مكا نيسم خاموش كردن آن شبا هت زيادي به گاز CO2 دارد ، بدين معني كه بعلت سنگين تر بودن از هوا به سرعت روي حريق را پوشا نده و جا نشين هوا مي شود و ماده سوزان را از اكسيژن محيط محروم مي سازد . اين مواد وقتي از خاموش كننده خارج و در محيط ريخته مي شود به سرعت تبديل به بخار و تبخير مي شود .

انگيزه بشر در حيات جمعي تأمين ايمني و امنيت ، رفع نيازها ، تمهيد آسايش و رفاه و در نهايت نيل به تكامل مادي و معنوي است. آموزش در زندگي مد ني بشر نقش بسيار حساس و تعيين كننده اي دارد زيرا زمينه ارتقاء كمي و كيفي زيست او را فرا هم مي نمايد .

بشر براي زيست جمعي خود اقدام به احداث ابنيه ، اماكن ، معابر، تأسيسات و كارخانجات مختلفي مي نمايد كه در نظر گرفتن ايمني از اولويتهاي هر ساخت و سازي مي باشد . قطعاً تأمين ايمني مطلوب در كشورهاي روبه رشد خصوصاً در كشور ما كه در شرايط بازسازي و نوسازي قرار دارد از ضروريات توسعه تلقي مي شود.

ايران اسلامي كه جوان ترين كشور جهان محسوب مي شود ، با تكيه بر آموزش مي تواند اين نيروي فعال و پرشور را جهت ايجاد و بروز يك تمدن درخشان تربيت و پرورش دهد به نحوي كه سرآمد و الگوي جهانيان قرار گيرد .

در اين مجموعه سعي شده است كه به موارد اصلي و شاخص هاي مورد نياز عموم پرداخته و از مقدمه چيني بي جهت پرهيز شود تا مطالعه و استفاده از آن خارج از حوصله نباشد .

هر گونه انتقاد و نظريه اصلاحي قا بل پذيرش بوده واميد است عزيزان علاقمند و ا هل فن از را هنمايي اين حقير در بهبود كيفيت اطلاع رسا ني صحيح به عموم مردم كشورمان دريغ نورزند .

درپايان نيزازكليه افرادي كه درتمامي مراحل جمع آوري اطلاعات، اينجا نب را ياري كرده ا ند واز هيچ كوشش ومساعدتي دريغ نورزيده اند ، صميما نه تشكر و قدرداني مي نمايم .